Hakken maar....

Hallo Allemaal,

Toen ik vrijdagavond m’n blog had geplaatst werd het hoog tijd om spelletjes te gaan doen.
Dat is een soort van traditie hier op de compound. Heel gezellig, en Erika en Jan Pieter hadden bolussen gebakken, heerlijk. We waren net bezig in ons woordenboekspel (20:50 u) en toen kwam Els binnen rennen; wil er iemand mee naar Debre-Zeyt hospital? Er is een steekwond in de kliniek..beetje gestresst. Ja natuurlijk willen we mee. Helaas kon dat niet allebei, maar ik had het getal onder de 10 geraden, dus mocht ik mee. Dat was natuurlijk wel een feestje; alhoewel ik eigenlijk gepland had om eens echt vroeg naar bed te gaan. Nou dat kwam er in ieder geval niet van! Ik snel m’n schoenen en vest halen en naar de poort rennen om mee te kunnen. De patiënt was nog in de kliniek, dus toen maar daarheen gerend. Ondertussen kwam Jan Pieter om de buizen van de Hilux te laden. En daar kwam onze patiënt aangelopen met een horde vrienden/familie. Ze wilden allemaal mee! De patiënt kwam naast mij te zitten, met zijn arm in de mitella. Toen ik vroeg wat er precies gebeurt was bleek er ruzie te zijn geweest en zijn tegenstander heeft er met zijn bijl op los gehakt. Zijn pols lag helemaal open. Echt een hele nare wond; je zag het bot zitten, het was net schuin langs zijn kokkel op de pols. Ongeveer 15cm lang. Hij had behoorlijk pijn en ik was natuurlijk bang dat hij zou gaan overgeven tijdens de hobbel rit.
Uit voorzorg maar celstofmatjes over hem (en mij) heen gelegd. Hij zat namelijk ook behoorlijk onder het bloed en dat kreeg ik liever niet aan m’n kleding, want ik was net gedoucht.
Na een klein uur kwamen we in het ziekenhuis aan, zonder complicaties gelukkig. Daar naar de ‘spoed eisende hulp’. En ja, hij mocht zowaar gelijk op een brancard gaan liggen. Daar was hij ook wel aan toe. Wat een sterk volk is dit toch, dit zijn echte bikkels en de sterken overleven ook alleen maar. Nou er werd gelijk een pijnstiller uitgeschreven, dus de familie kon naar de apotheek om dat te gaan halen, zodat de verpleegkundige dat kon gaan geven…ja het werkt allemaal wat anders dan die opiaten voorraad op de AOA in de Gelderse Vallei.
Hij kwam op bed nummer 8 te liggen. Dat staat op de muur boven zijn bed geschreven met krijt;)
Op die kamer was nog een bed, daar werd even later een vrouw binnen gedragen die geen kick meer gaf….mmmhhh 5 min later komt er iemand aan om de bloeddruk te meten, blijkbaar was die wel redelijk, want hij ging weer naar een andere patiënt. Nog 10 min later ( ondertussen was er gelukkig een verpleegkundige die even bij de wond kon kijken en de dr. Maar eens ging bellen om mee te kijken) kwam er een meisje binnen, die liep wat onvast ter been, en was behoorlijk benauwd, die ogen stonden zo raar. Voor haar werd er een stoel gehaald en ze kreeg na 5 min al zuurstof (dat komt dan aangereden, en de neusbrilletjes worden denk ik 10x hergebruikt) en na nog eens 7 min, verwijderen ze het zuurstof, is ze wat opgeknapt en ademt weer wat rustiger…en ja hoor, ze mag gewoon weer naar huis.
Ondertussen kwam bij ons de dokter om de hoek (Els ging de andere hoek om want die viel bijna flauw toen ze de wond zag;)) en nogmaals spoelen (de infuuszakken en lijnen om te spoelen worden bij zoveel mogelijk patiënten gebruikt…ze gooien echt niets weg, alleen als de zak leeg is). Het uitspoelen was zeker geen pretje voor hem. Aberash (verpleegkundige uit de kliniek) vertelde dat ze het eigenlijk wilde hechten en weer mee terug naar huis laten gaan. Dat leek ons niet zo’n goed idee..als hij geen operatie krijgt kan hij denk ik niet meer echt goed werken..en dat is in dit land wel echt belangrijk om je handen te kunnen gebruiken; al is het maar om jezelf te verdedigen! Uiteindelijk werd hij niet gehecht, maar weer verbonden. De spoelvloeistof en het bloed liep gewoon op de grond, want ze waren vergeten de prullenbak er onder te zetten…hygiëne? Wat is dat ook alweer? Ik keek eens om me heen in het smoezelige kamertje van 2 bij 2… 8 mensen inside..ik had geen last meer van de kou;) toen ik de papieren op de muur begon te studeren rolde m’n ogen bijna uit m’n kassen en dacht ik dat iemand een asociale grap had uitgehaald. Er hing een A-4 met de prijs van elke behandeling; Lavage: 70 birr, injectie: 30 birr, Wound sticking 50 birr…okey, dat was vrij duidelijk, maar onderaan stond: DEATH COME: 50 birr! Ik moest bijna lachen en liet Els het zien..en zei: ik denk dat hier de lijkauto 50 birr kost.., omgerekend dus 2 euro..
Misschien moeten we in Nederland ook maar zo’n lijst op gaan hangen, dan zal het vast wat minder druk zijn op de Spoed Eisende Hulp en anders krijgen we in ieder geval alleen de noodgevallen! Gelukkig werd hij uiteindelijk toch opgenomen. Dus mocht hij weer opstaan en naar de afdeling lopen. Dat is even buitenom, zoals typerend voor een Afrikaans ziekenhuis. Ach dan heb je al die troep ook niet binnen.
(een paar dagen later hoorde ik dat zijn vrienden de boosdoener behoorlijk te pakken hebben gehad, in zijn gezicht wonden gemaakt…kortom er was weer flink op los gehakt.. en die jongen moest ook met de hoogste spoed naar het zelfde ziekenhuis…mhh hoop maar niet dat ze samen op een kamer terecht zijn gekomen..
Eindelijk kwamen we om 0:20 thuis aangereden en maakte de wachten de poort snel voor ons open. Daar moesten we nog wel even hun goede werk bewonderen, want ze hadden een behoorlijk stekelvarken gedood…die zijn danger for the potatoes and the tomato’s, aldus de wachten..of ze ook gevaarlijk voor mij zijn..geen idee;)

Zaterdagochtend weer in de kliniek. Er was weer een bijzonder geval.
Er kwam een jongen van 17 jaar, hij kwam uit Hidi. Toen ik aan de verpleegkundige vroeg wat zijn klachten waren, zei hij: Donkey-bite… oh, nee, hij was gebeten door een ezel!! Vol op zijn borst, het zag er bijzonder uit, echt een rondje..heel vreemd; en pijnlijk!
Ik zei tegen de verpleegkundige: de ezel gaf niet zo’n zachte kus op z’n borst..kussen ze altijd zo hardhandig? Hij kwam niet meer bij van het lachen, toen hij het vertaalde in het Oromifa, lachte de jongen ook zuurzoet… we konden weer aan de schoonmaak van de wond en hij kreeg antibiotica, tetanus en paracetamol. Ze geven hier altijd eerst even een klein beetje tetanus net onder de huid, om te kijken of ze niet allergisch zijn, en dan daarna de rest injecteren in de bilspier. Maar alles gaat wel met de zelfde naald..en dat is de dikste..de groene… Misschien moeten we op de MDL ook maar eens gebruiken bij de functionele buikklachten, idee collega’s;)
Verder nog 19 andere patiënten gezien. Diarree klanten, vooral kleine kinderen met ook wat wormen in de ontlasting. Het is wel lastig als je dan onder de 2 jaar daar geen medicatie voor mag geven. Dat voelt zo naar, want je kunt ze alleen maar ananas laten eten, en daar komen ze op het platteland volgens mij ook niet zomaar aan. Gelukkig konden we voor het ene jongetje wel een andere antibiotica starten, omdat hij ook bloedverlies had met buikkrampen.
Maar ook een ondervoed kind. Zij ( ik dacht eerst aan het gezicht te zien dat het een Hij was..niet dus) was 1 jaar oud, maar zag er uit als 6maanden en woog ook maar 6 kg. Die moesten we doorsturen naar een andere kliniek.
Verder nog een dame die al een jaar lang hoeste…mmmhhh denkt de verpleegkundige het zelfde als mij?? Ja gelukkig…hij dacht dat het wel eens TBC kon zijn, nu was onze laborant er niet, dus konden geen sputum controleren, maar ze moest ook naar het ziekenhuis voor een longfoto..

Zondag hadden we na de kerkdienst een koffieceremonie. Er is een vrouw in Debre-Zeyt die het heel leuk vind om dat af en toe voor ons te organiseren. Het is een jonge vrouw, van ergens in de 30 denk ik, en haar man is pas overleden.
Ze had ook heerlijke pizzabroodjes, patat, zoetbrood en kleine dingetjes (weet niet hoe het heet, maar smaakt naar oliebollen) gebakken. Je kunt dan een vrije gift geven voor haar.
’s Avonds weer de preek geluisterd bij Jan en Jacomijn. Het was voor Erica de laatste keer, ze is maandagavond naar huis vertrokken.

Maandag weer aan de slag in de kliniek. Het was een behoorlijke drukke dag, zo’n 45 patiënten gezien denk ik. Ik zit deze week weer op de zwangerschapspoli.. en ja nu moest ik maar weer schrijven. Worku vind het helemaal geweldig als ik niet weet hoe ik een woord moet schrijven;)
Er kwam ook nog een vrouw, die wilde graag een HIV test..nou dat kan geregeld worden. Wat precies de reden was weet ik niet. Maar haar man kwam ook en die wilde dat ook, en die had ook wat klachten die wel op geslachtziekten wezen, dus maar wat uitgebreider lab. Aangevraagd. De vrouw was gelukkig clean, maar haar man niet. Syfilis… ik weet niet precies wat dat voor hun huwelijk gaat betekenen…maar het is voor de vrouw maar gelukkig dat het niet andersom is in ieder geval.
Er kwam ook nog een jonge dame (ze beweerde bij hoog en bij laag dat ze 20 was), die is al ver over tijd; 10 dagen om precies te zijn. Maar ze moet wel ruim een uur lopen om voor controle te komen.. toen we vroegen of ze meer kinderen had, zei ze: 2 en 1 spontane abortus.
Hoe oud zijn uw kinderen? 9, 5, en 10 jaar geleden de abortus.. mmmhhh dat betekend dat ze toen 10 jaar oud was…ik zei tegen de vpk, dat kan toch niet?? Hij vond het wel iets aan de vroege kant, maar het was zeker niet onmogelijk…het is toch niet te geloven dat je dan al uitgehuwelijkt kan worden of wordt?
’s Middags hadden we een vergadering met alle medewerkers. Dit ging over de samenwerking met de andere kliniek. Als het goed is is er volgende week weer een meeting met hen. En ja, we hopen allemaal op een goede afloop en een goede samenwerking…dat was nu al min of meer uitgesproken, dus zaterdagnacht om 5 uur ging de telefoon of Els hulp kon verlenen. Er moest een vrouw hulp krijgen..nou dat is goed. Dus zij naar de andere kliniek..staan er tig mensen die een lift naar een dorp, 22 km, verderop in de rimboe.. Denk dat ze taxi-chauffeurs tekort komen..en dat ze Els meer op een taxi-driver dan een midwife vinden lijken;)
’s Avonds na het werk heb ik op 1 van de paarden van Joanne gereden.. ik heb mijn paarden angst weer wat overwonnen van 20 jaar geleden op een steigerend paard gezeten te hebben..

Dinsdag vrij..op naar de tamtam om te kopen.
We zouden met Worku naar de stad gaan. Gelijk met de personeels bus mee, want hij had nachtdienst gehad. Maar hij ging eerst naar huis om te eten en zich te verkleden zei hij. Nou prima, dan gaan wij even naar het internetcafé.
Maar weer geen connection. We treffen het echt niet hè? Maar er was wel een heel aparte Nederlander, die hier zijn 2e huwelijk heeft, met een 32 jaar jongere dame) en dit Ethiopie als zijn beloofde land ziet. Ik bespaar het hele verhaal maar.
Ondertussen nog geen Worku te zien, dus dachten we, we gaan maar lekker thee en magiato drinken. Dat kan heel goedkoop naast het internet café, dus daar maar gedaan. Echter na 3 kwartier nog geen Worku, maar we moesten wel plassen…op naar Rosemary dus… lekker een juice drinken. Om 10 uur dacht ik, ik ga toch maar even bellen. Ja Hanny ik kom er aan, met een minuut ben ik er. Ik zei, ok, we zitten op het terras dan zien we je wel. Geen probleem…dachten we. Maar na kwartier dacht ik, misschien durft hij het terras niet op en wacht hij aan de straat..laat ik eens gaan kijken. Geen Worku…dus na nog een kwartier wachten stond hij plotseling te roepen aan de andere kant van de straat.
Het is ook zo’n pipo. Oh sorry sorry…je weet net hoe dat gaat. Nou ja, ik kon ook moeilijk zeggen dat ik er niets aan vond, want ja ik wilde natuurlijk wel m’n drum… ene winkel in, andere uit. maar geen tamtam gezien. 2 vrouwen zeiden dat ze volgende week wel zo’n ding hadden…ik moet het nog zien hoor. Ondertussen moesten we ook nog even met Worku kijken naar schoenen voor in de kliniek. Okey, toen we die eindelijk gevonden hadden zei hij, die man maakt de schoenen veel te duur, ik moet een keer terug wanneer ik alleen ben, want hij ziet de blanke dames bij mij staan, en daar worden de schoenen en andere koopwaar erg duur van.
Ondertussen was het half 1 en hadden we wel dorst en honger. Dus vroegen we aan Worku waar we het beste wat konden drinken. Hij wist wel een mooie plek…aan een meer. Hij liep regelrecht naar de “New Piramide”. Dat is net nieuw gebouwd en enorm lux. Gewoon Europese prijzen zeg maar;)
Hij dacht natuurlijk die dames betalen wel voor me…nou dat hebben we ook maar even gedaan. Hij nam gelukkig wel de goedkoopste salade;) die vond hij zelfs heet, want hij zat op een gegeven moment zo te blazen om zijn tong te blussen.
Hij is echt heel grappig. We hebben wel schik gehad met z’n 3-en.
Om 2 uur belde Els dat ze vanaf Hidi vertrok. Dus wij gingen even later ook boodschappen doen, en Worku ging meer om de rolstoelen naar zijn kerk te brengen. En dan zou Els ons weer oppikken bij de supermarkt. Nou dat verliep natuurlijk ook allemaal anders dan gepland.
Toen we de boodschappen gedaan hadden zei ze, kom maar naar het ziekenhuis, want wij mogen niet naar binnen om bij de jongen met de wond te kijken (van de bijl).. okee, wij daarheen gelopen, maar helaas geen auto. Nee we zijn onderweg, de laatste boodschappen worden gedaan. Dat duurde helaas nog een uur. We hebben wel weer een hoop gezien..wat een toestanden in dat ziekenhuis daar. Er kwam een politieauto aanrijden, met achter op de laadbak een brandcard, met daarop een ‘overleden man’. Ik weet niet hoe hij was overleden, maar zijn hoofd lag in zo’n rare knik en ik zag geen ademhaling. Hij werd ook naar een apart departement gebracht. Ik denk het mortuarium. Hoop maar dat dat geen 50 birr kost voor de familie. Even later roken we elke keer een rooklucht. En kwam er ook echt elke keer een rookwalm voorbij…we keken elkaar eens aan en zeiden: wat zal dit wezen? Afval verbranden of kennen ze hier ook crematoriums? Ik weet niet precies hoe dat hier werkt, jij?
Iedereen die hier opgenomen is neemt zijn eigen po mee. Want wc’s kennen ze denk ik niet…? Maar je ziet iedereen met zo’n ding in een tasje lopen. De familie moet hem ook nog legen geloof ik, want ze lopen af en aan.. misschien is dat voor Nederland ook een idee. Hebben we die vieze klusjes ook niet meer als verpleegkundige;) blijvende familie is toch niet zo lastig..

Vandaag was het een redelijk rustige dag in de kliniek. Er was wel een heel ziek jongetje, van bijna een jaar. Hij zag er wel doorvoed uit, maar had hoge koorts. Bleek ook diarree te hebben, hij hoestte en braakte ook. Hij kon niets binnen houden. Toen hij de paracetamol had gehad zakte de koorts echt enorm hard. Na 2 uur kon hij nog niets innemen, dus moest hij naar het ziekenhuis. De malaria test was gelukkig negatief, maar ja wat is het dan? Anneke was gelukkig aan de beurt om mee te gaan naar het ziekenhuis…al die poep aan je handen..want luiers dat kennen ze hier niet;) Eerst wilde ze het kind niet opnemen want er was geen plaats. Maar er werden gelukkig wel de nodige onderzoeken gedaan. Hij had in ieder geval een amoebe en verder afwijkende lab. Waarden. Maar ze moesten blijven wachten tot er weer een dokter was, en dat ging nog 2 uur duren. Daar hebben onze verpleegkundige maar niet op gewacht…wat is het toch zielig dat de patiënt, en in dit geval zo’n kind, daar de dupe weer van wordt..

Hartelijke warme groet,
Vanuit een inmiddels donker Afrika!